2025 Yazında Sıcaklık Rekorları: Türkiye’yi Vuran “Mega” Sıcak Hava Dalgasının Etkileri ve Alınan Önlemler

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Temmuz 2025’in ortalarına gelinirken Türkiye, uluslararası meteoroloji kuruluşlarının “mega” olarak tanımladığı yeni bir sıcak hava dalgasının etkisine girdi. Kuzey Afrika kökenli yüksek basınç sisteminin Akdeniz’i aşarak ülkeye ulaşmasıyla birlikte Ege’den Güneydoğu’ya kadar geniş bir coğrafyada termometreler 45 °C sınırını zorluyor. Son yıllarda görülmemiş bu değerler, hem günlük yaşamı hem de kritik altyapıları ciddi biçimde etkiliyor.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre 13 Temmuz’da Şanlıurfa’nın Ceylanpınar ilçesinde 47,4 °C ölçüldü; bu rakam 2021’de Cizre’de kaydedilen 49,1 °C’nin ardından Türkiye tarihinin en yüksek ikinci sıcaklığı olarak kayda geçti. İstanbul’da gölgede 39 °C, İzmir’de 42 °C, Adana’da 44 °C gibi pek çok ilde uzun süreli sıcaklık rekorları kırılırken, gece sıcaklıklarının da 30 °C’nin altına düşmemesi “tropikal gece” olgusunu gündelik yaşama taşıdı. Enerji tüketimi rekor seviyelere tırmandı; TEİAŞ’ın verileri, ülke genelinde elektrik talebinin 18 Temmuz’da 1,17 milyon MWh ile yeni zirveye ulaştığını gösterdi.

Sağlık açısından en büyük risk gruplarını yaşlılar, kronik rahatsızlığı bulunanlar ve açık alanda çalışanlar oluşturuyor. Sadece Temmuz’un ilk üç haftasında 112 Acil Çağrı Merkezlerine 9 binin üzerinde ısı çarpması şüphesiyle başvuru yapıldı. Sağlık Bakanlığı, il sağlık müdürlüklerine gönderdiği talimatla hastanelerde triyaj alanlarının artırılmasını, acil serviste soğutma kapasitelerinin güçlendirilmesini istedi. Türkiye genelinde 3 binin üzerinde sağlık personeli geçici görevlendirmeyle sıcak noktalar olarak tanımlanan illerde görevlendirildi.

Tarım sektörü de bu dalgadan ağır darbe aldı. Ege’de zeytinliklerde erken yaprak dökümü, İç Anadolu’da hububat ekili alanlarda başak dolduramama sorunları ortaya çıktı. Çiftçiler, sulama maliyetlerinin artmasıyla verim kaybının finansal etkilerini daha fazla hissetmeye başladı. Tarım ve Orman Bakanlığı, kuraklık eylem planını devreye sokarak yeraltı kuyularına kontrollü enerji desteği sağladı; ancak DSİ’nin baraj doluluk raporları, küçük ölçekli barajların bazılarında doluluğun %25’in altına gerilediğini ortaya koyuyor.

Kentleşmenin yoğun olduğu bölgelerde “ısı adası” etkisi gündeme geldi. Özellikle İstanbul’un Avrupa yakasında beton–asfalt yoğunluğunun fazla olduğu ilçelerde hissedilen sıcaklık, kırsal bölgelere kıyasla 4-6 °C daha yüksek ölçüldü. Belediye ekipleri, ana arterlerde asfalt yüzeylerine ılık su püskürterek sıcaklığı kısmî olarak düşürme yöntemini deniyor. Ayrıca, toplu taşıma duraklarına fanlı soğutma üniteleri yerleştirilmesine yönelik pilot projeler Kadıköy ve Bakırköy’de başlatıldı.

Enerji tüketiminin rekor düzeye çıkması, elektrik şebekesinde arz güvenliği endişesini beraberinde getirdi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, endüstriyel tesislere gönüllü “talep tarafı yönetimi” çağrısı yaptı. Bazı organize sanayi bölgeleri, 14.00 – 17.00 saatleri arasında üretimi geçici olarak azaltarak şebeke yükünü düşürme taahhüdü verdi. Buna rağmen 17 Temmuz akşamı, Batı Karadeniz’de üç ilde 35 dakikalık bölgesel kesinti yaşandı.

Ulaşıma da sıcak alarmları damga vurdu. TCDD, Ankara–Konya ve Eskişehir–İstanbul YHT hatlarında ray bükülmesi riskine karşı hız sınırını düşürdü. Karayolları Genel Müdürlüğü, TEM Otoyolu Bolu Dağı geçişinde asfaltın yumuşaması sonucu oluşan bozulmalar nedeniyle ağır araç trafiğini gece saatlerine kaydırdı. Havalimanlarında ise pist sıcaklıklarının 55 °C’ye yaklaşması nedeniyle iniş–kalkış slotlarında genişletme yapıldı.

Uzmanlar, sıcak hava dalgalarının “olağan bir yaz olayı” olmaktan çıkıp iklim değişikliğinin belirgin semptomuna dönüştüğünü vurguluyor. İklimbilimciler, Akdeniz kuşağında sıcak hava dalgası sürelerinin son 30 yılda ortalama üç kat arttığını, 2040’lara gelindiğinde Türkiye’deki yılda ortalama tropikal gece sayısının 30’dan 60’ın üzerine çıkabileceğini öngörüyor. Bu tablo, enerji altyapısından şehir planlamasına kadar pek çok başlıkta “iklime dayanıklı” yeni stratejiler geliştirilmesini kaçınılmaz kılıyor.

Halkın bireysel önlemleri de kritik: Uzman doktorlar, sabah 11.00 ile akşam 17.00 arasında açık havada uzun süre kalınmamasını, su tüketiminin günlük en az 3 litreye çıkarılmasını ve mümkünse sentetik yerine pamuklu, açık renkli kıyafetlerin tercih edilmesini tavsiye ediyor. Ayrıca, bakıma muhtaç yaşlıların ve evcil hayvanların serin alanlarda tutulması, can kayıplarını önleyebilecek basit fakat etkili adımlar arasında.

Temmuz 2025’in ortasında başlayan bu rekor sıcak dalgasının, Meteoroloji Genel Müdürlüğü senaryolarına göre 5 Ağustos’a kadar sürmesi bekleniyor. Kurum, sıcaklıkların 24–26 Temmuz aralığında zirveye ulaşacağını, ardından kısmi bir düşüş görüleceğini bildiriyor. Ancak önümüzdeki yıllarda daha sık ve şiddetli hava olaylarının yaşanacağı gerçeği, hem kamu otoritelerini hem de vatandaşları uzun soluklu iklim uyum politikalarına yöneltmeye devam edecek.